Karmienie piersią i okres połogu u kobiety chorującej na padaczkę

Jeśli jesteś w ciąży i chorujesz na padaczkę, na pewno zastanawiasz się, jak będzie wyglądał Twój okres poporodowy. Czy Twoje samopoczucie w połogu będzie znacząco różniło się od kondycji psychicznej i fizycznej innych kobiet? Na co szczególnie powinnaś uważać, opiekując się noworodkiem? Czy mając padaczkę, możesz karmić piersią? W jaki sposób neurolog zmieni dawki Twoich leków przeciwpadaczkowych po porodzie? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Okres poporodowy to – podobnie jak ciąża – czas, do którego trzeba się szczególnie przygotować. Jest wiele kwestii, które powinnaś omówić ze swoim lekarzem jeszcze przed rozwiązaniem. Są wśród nich między innymi:

• Planowane zmniejszenie dawek leków przeciwpadaczkowych po porodzie, jeśli zostały podniesione w trakcie ciąży.
• Zwiększone ryzyko wystąpienia napadów padaczkowych w połogu i jakie modyfikacje stylu życia mogą je zmniejszyć.
• Kwestie bezpieczeństwa w opiece nad noworodkiem, spowodowane ryzykiem wystąpienia napadów padaczkowych.
• Możliwość rozwinięcia się depresji poporodowej i jej leczenie.
• Karmienie piersią w trakcie leczenia przeciwpadaczkowego.

Leczenie przeciwpadaczkowe w okresie poporodowym

W czasie ciąży poziom leków przeciwpadaczkowych we krwi spada. Dlatego też zazwyczaj trzeba zwiększyć dawki leków, by leczenie było optymalne, a kontrola napadów padaczkowych skuteczna (więcej na ten temat możesz przeczytać w artykule: „Ciąża i poród u kobiety z padaczką”).

Analogicznie, po porodzie zapotrzebowanie organizmu na leki przeciwpadaczkowe się zmniejsza. Dzieje się tak na skutek:

• zmniejszenia masy ciała,
• zmniejszenia objętości krążącej krwi,
• zmian hormonalnych.

Stężenie niektórych leków przeciwpadaczkowych szybko wzrasta we krwi już w pierwszym tygodniu po porodzie, kiedy będziesz zaabsorbowana również innymi sprawami, jak karmienie noworodka, poporodowe wahania nastroju i zmęczenie samym porodem. Dlatego ważne jest ustalenie schematu, według którego będziesz zmniejszać dawkę swojego leku. Omów tę kwestię ze swoim lekarzem jeszcze przed końcem ciąży.

Dawka leku, jaką będziesz przyjmować po porodzie, może być nieco wyższa niż ta, którą stosowałaś przed ciążą. Wyższa dawka leku będzie chronić Cię przed wystąpieniem napadów padaczkowych w okresie poporodowym.

Napady padaczkowe w okresie poporodowym

W połogu zazwyczaj wzrasta ryzyko wystąpienia napadów padaczkowych. Dzieje się tak z kilku przyczyn, do których należą:

• zmiany hormonalne zachodzące w Twoim organizmie po zakończeniu ciąży,
• niedostateczna ilość snu spowodowana częstymi wybudzeniami przez noworodka.

Brak snu może wywołać napady padaczkowe.

Dlatego jeszcze przed porodem przedyskutuj z partnerem i rodziną kwestie opieki nad dzieckiem oraz należytej higieny Twojego snu. Pamiętaj, że dostateczna ilość snu jest niezbędna dla bezpieczeństwa Twojego i dziecka. Możesz też poprosić o pomoc w opiece nad noworodkiem położną, doulę lub nianię.

Napady padaczkowe a bezpieczeństwo Twoje i noworodka

Z powodu możliwości wystąpienia napadów padaczkowych w okresie połogu, będziesz musiała tak zorganizować opiekę nad dzieckiem, by wziąć pod uwagę kwestie bezpieczeństwa swojego i noworodka. Oznacza to unikanie sytuacji, które mogą być potencjalnie niebezpieczne w razie wystąpienia napadu padaczkowego.

Dla bezpieczeństwa swojego dziecka pamiętaj, żeby:

• kąpać je przy pomocy jeszcze jednej osoby,
• nosić je w chuście, a nie na rękach, jeśli miewasz mioklonie, czyli nagłe zrywania rąk,
• przewijać je na podłodze, a nie na przewijaku,
• nie spać z nim w łóżku, ale zorganizować dla niego osobne łóżeczko, najlepiej w Twojej sypialni.

Ze względu na Twoje bezpieczeństwo w okresie połogu nie powinnaś:

• prowadzić auta,
• kąpać się za zamkniętymi drzwiami łazienki lub jeśli jesteś sama w domu.

Padaczka a depresja poporodowa

Chorując na padaczkę, jesteś obarczona większym ryzykiem wystąpienia depresji poporodowej niż kobiety, które nie chorują na tę chorobę.

Depresja poporodowa zazwyczaj zaczyna się w pierwszym miesiącu po porodzie.

Objawy depresji poporodowej to:

• obniżenie nastroju, smutek, niezdolność do odczuwania radości,
• drażliwość, irytacja, wybuchowość, agresja,
• uczucie wyczerpania, ogromnego zmęczenia,
• bezsenność,
• brak apetytu,
• niska samoocena, poczucie winy,
• lęk o dziecko, skłonność do paniki w błahych sytuacjach.

Jeśli zaobserwujesz u sobie objawy depresji poporodowej, jak najszybciej skonsultuj się ze swoim lekarzem (rodzinnym, neurologiem lub psychiatrą), ponieważ może być wskazane wdrożenie u Ciebie leczenia przeciwdepresyjnego i objęcie Cię opieką psychologa.

Padaczka a karmienie piersią

Karmienie piersią ma wiele zalet zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Mleko matki zapewnia niemowlęciu optymalne odżywienie i naturalną odporność dzięki występującym w nim przeciwciałom. Przyczynia się też do harmonijnego rozwoju mózgu dzięki zawartości odpowiednich proporcji kwasów tłuszczowych.

Z kolei u karmiącej mamy zmniejsza ryzyko zachorowania na raka piersi, raka jajnika czy osteoporozę. Karmienie piersią ma też duże znaczenie w budowaniu więzi między matką i dzieckiem.

Ze wszystkich tych powodów Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization – WHO) zaleca, by dzieci były karmione tylko mlekiem matki do 6 miesiąca życia. Później mleko matki powinno stanowić podstawę ich pożywienia do końca pierwszego roku. Możesz więc karmić piersią swoje dziecko tak długo, jak tego chcesz, a im dłużej, tym dla niego lepiej.

Dlatego na pewno ucieszy Cię, że chorując na padaczkę i zażywając leki przeciwpadaczkowe, możesz karmić swoje dziecko piersią.

Leki przeciwpadaczkowe co prawda wchłaniają się do mleka, jednak ich stężenie jest dużo niższe w mleku niż we krwi matki. W Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii zostały przeprowadzone badania, w których naukowcy oceniali rozwój dzieci karmionych piersią przez matki, które przyjmowały leki przeciwpadaczkowe. Wykazano, że dzieci rozwijały się prawidłowo, a przyjmowane leki nie miały negatywnego wpływu na funkcje ich mózgu. Co więcej, rozwój mózgu dzieci – badany za pomocą testów psychologicznych w 3. i 6. roku życia – był lepszy, jeśli ich matki karmiły je piersią, a nie mlekiem modyfikowanym, i to pomimo przyjmowania leków przeciwpadaczkowych.

Trzeba też wziąć pod uwagę fakt, że Twoje dziecko przyjmowało już Twoje leki poprzez łożysko, kiedy byłaś w ciąży. Dla niego nagłe „odstawienie” leków po porodzie może przynieść więcej szkody niż pożytku. Można temu zaradzić dzięki karmieniu piersią.

Jeśli mimo to nadal martwisz się i boisz się karmić swoje dziecko piersią, koniecznie porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem i położną. A jeśli napotkasz jakieś trudności w karmieniu – poszukaj też wsparcia doradcy laktacyjnego.

Jeśli przyjmujesz leki, takie jak fenobarbital, primidon, klobazam lub benzodwuazepiny, karmienie dziecka wykonuj przed zażyciem leków. Obserwuj swoje dziecko pod kątem senności i jeśli ją zauważysz, porozmawiaj o tym z pediatrą.

Jeśli w ciąży występowały u Ciebie napady padaczkowe, możesz potrzebować pomocy w opiece nad dzieckiem, także w czasie karmienia go piersią. Ryzyko wystąpienia napadów padaczkowych po porodzie jest u Ciebie duże i może zagrażać bezpieczeństwu dziecka, jeśli opiekujesz się nim sama.

Padaczka i antykoncepcja

Połóg to czas, kiedy warto pomyśleć o antykoncepcji, zwłaszcza że każda ciąża u kobiety chorującej na padaczkę powinna zostać zaplanowana. Pamiętaj, że w ciążę możesz potencjalnie zajść już tuż po porodzie, a karmienie piersią nie jest wystarczająco skuteczną metodą antykoncepcji. Porozmawiaj na ten temat ze swoim lekarzem, a więcej praktycznych informacji znajdziesz w artykule „Antykoncepcja u kobiet z padaczką”.

Połóg i karmienie piersią a padaczka – jak sobie radzić?

Okres połogu to nie jest łatwy czas dla żadnej mamy. Jeśli chorujesz na padaczkę, okres poporodowy może być dla Ciebie nawet nieco trudniejszy. Dlatego warto pewne sprawy przemyśleć i ustalić jeszcze przed porodem:

Kto pomoże Ci w opiece nad dzieckiem? Czy będziesz chciała karmić piersią? Jak wygospodarujesz czas na sen? Jak zmieni się Twoje leczenie przeciwpadaczkowe? Nie bój się rozmawiać na ten temat ze swoim partnerem, rodziną, lekarzem i położną.

Padaczka i okres poporodowy – podsumowanie

• Połóg, podobnie jak ciąża, to czas, do którego trzeba się przygotować, jeśli chorujesz na padaczkę.
• Jeśli w czasie ciąży Twój lekarz podniósł dawki Twoich leków przeciwpadaczkowych, to w okresie połogu dawki te będą zmniejszane, ale niekoniecznie do takiego samego poziomu, jak przed ciążą.
• W połogu mogą wystąpić napady padaczkowe, dlatego zapewnij sobie pomoc bliskich w opiece nad dzieckiem.
• Zadbaj o swój sen – jest on niezbędny dla Twojego zdrowia. Więcej o tym, jak to zrobić znajdziesz już niedługo w kolejnym artykule.
• Stosuj zasady bezpieczeństwa dla siebie i dziecka na wypadek wystąpienia napadów padaczkowych.
• Obserwuj symptomy depresji poporodowej – główne z nich to obniżenie nastroju, lęk, bezsenność i brak apetytu. Jeśli wystąpią, jak najszybciej zgłoś się do lekarza.
• Karmienie piersią jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ mleko mamy wspiera dziecko w rozwoju.
• Po porodzie zacznij stosować antykoncepcję – samo karmienie piersią nie chroni przed zajściem w ciążę.

Dr n. med. Ewa Czapińska-Ciepiela

Ostatnia aktualizacja: 08.09.2022

Źródła naukowe:

1. Jędrzejczak J, Bomba-Opoń D, Jakiel G, Kwaśniewska A, Mirowska-Guzel D. Managing epilepsy in women of childbearing age – Polish Society of Epileptology and Polish Gynecological Society Guidelines. Ginekol Pol. 2017
2. Tomson T, Battino D, Bromley R, et al. Management of epilepsy in pregnancy: a report from the International League Against Epilepsy Task Force on Women and Pregnancy. Epileptic Disord. 2019
3. Stephen LJ, Harden C, Tomson T, Brodie MJ. Management of epilepsy in women. Lancet Neurol. 2019
4. Keni R, Mostacci B, Kiteva-Trenchevska G, et al. Women’s issues. Epileptic Disord. 2020
5. Veiby G, Engelsen BA, Gilhus NE. Early child development and exposure to antiepileptic drugs prenatally and through breastfeeding: a prospective cohort study on children of women with epilepsy. JAMA Neurol. 2013
6. Meador KJ, Baker GA, Browning N, et al. Breastfeeding in children of women taking antiepileptic drugs: cognitive outcomes at age 6 years. JAMA Pediatr. 2014
7. World Health Organization (WHO). Breastfeeding [online]. 2021. Accessed at: https://www.who.int/health-topics/breastfeeding.
8. Nucera B, Brigo F, Trinka E, Kalss G. Treatment and care of women with epilepsy before, during, and after pregnancy: a practical guide. Ther Adv Neurol Disord. 2022