Migrena i ciąża

Migrena w ciąży to wyzwanie zarówno dla przyszłej mamy, jak i dla jej lekarza. Jeśli cierpisz na migrenę, nie jesteś sama. Statystki pokazują, że aż 1 na 5 kobiet w okresie rozrodczym zmaga się z tą chorobą! Jak przebiega migrena w ciąży i jak możesz radzić sobie z jej objawami?

Wiele moich pacjentek z migreną obawia się okresu ciąży i połogu. Wiedzą, że w tym czasie będą dysponować ograniczoną liczbą leków uśmierzających ból, ponieważ wiele substancji przyjmowanych przez przyszłą mamę może negatywnie wpływać na rozwój płodu.

To poczucie bezsilności w radzeniu sobie ze swoją chorobą może być przyczyną stresu i wywoływać lęk. Dlatego tak ważne jest, byś wiedziała, w jaki sposób migrena zazwyczaj przebiega w okresie ciąży i jakie leki są bezpieczne dla Ciebie i dla Twojego dziecka.

Przygotowanie do ciąży

Bardzo istotne jest, byś była pod kontrolą lekarską i zaplanowała ciążę z wyprzedzeniem. Wszystko po to, by jeszcze przed ciążą ograniczyć liczbę napadów migreny za pomocą leczenia zapobiegawczego oraz ustalić skuteczne u Ciebie metody przerywania migrenowego bólu głowy.

Ważne też, by na co najmniej 3 miesiące przed planowaną ciążą rozpocząć suplementację kwasem foliowym w dawce od 0,4 do 1 mg na dzień. Kontynuuj jego przyjmowanie przez cały okres ciąży i karmienia piersią.

Dlaczego to ważne? Badania pokazują, że kwas foliowy jest niezbędny do prawidłowego rozwoju mózgu i układu krwionośnego płodu i w sposób pozytywny wpływa na późniejszy rozwój neurologiczny dziecka. Chodzi zwłaszcza o ograniczenie skłonności do ADHD i zaburzeń ze spektrum autyzmu. A przy okazji „podnosisz” IQ swojego maluszka.

Przebieg migreny w ciąży

Migrena w czasie ciąży może przebiegać odmiennie u różnych kobiet. U niektórych pacjentek dochodzi do złagodzenia objawów migreny, u innych zaś może nastąpić pogorszenie. Wpływają na to zmiany hormonalne, które zachodzą w Twoim organizmie w kolejnych trymestrach ciąży.

• W pierwszym trymestrze, kiedy poziom hormonów gwałtownie się zmienia, kobiety doświadczają zazwyczaj nasilenia migreny.

• W drugim i trzecim trymestrze ciąży objawy migreny łagodnieją u 80-90% kobiet. Dzieje się tak dzięki ustabilizowaniu poziomu hormonów oraz produkcji dużej ilości estrogenów i endorfin, które zmniejszają odczuwanie bólu.  

• Pod koniec ciąży, gdy organizm przygotowuje się do porodu, napady migreny mogą jednak powrócić.

Objawy migreny w ciąży

Objawy migreny w ciąży są podobne do tych, które występują przed ciążą. Są to najczęściej:

• silny, pulsujący ból głowy, najczęściej jednostronny,
• nudności i wymioty,
• nadwrażliwość na światło, dźwięki i zapachy.

W czasie ciąży niekiedy dochodzi do nasilenia częstości aury migrenowej. Dzieje się tak z powodu wysokiego stężenia estrogenów.

Aura migrenowa (wzrokowa, czuciowa i afatyczna) może wystąpić niezależnie od bólu głowy. Czasami przypomina objawy udaru mózgu. Zdarza się też, że pacjentka w ciąży doświadcza aury migrenowej po raz pierwszy w życiu.

Więcej na temat aury migrenowej przeczytasz w artykule: Co to jest aura migrenowa?.

Jeśli aura migrenowa wystąpi u Ciebie po raz pierwszy w czasie ciąży, koniecznie zgłoś się do swojego lekarza.

Powikłania migreny w ciąży

Migrena w ciąży jest czynnikiem, który zwiększa ryzyko wystąpienia różnych powikłań położniczych – groźnych zarówno dla matki, jak i dla dziecka.

Powodem jest prawdopodobnie nieprawidłowa budowa i funkcjonowanie naczyń krwionośnych, jakie występują u osób z migreną. W szczególności są to: skłonność do agregacji, czyli zlepiania się płytek krwi, obecność substancji zapalnych w ścianach naczyń i nieprawidłowa funkcja ich wewnętrznej warstwy, zwanej śródbłonkiem.

Te wszystkie czynniki mogą sprawiać, że u migreniczek nieco częściej niż u innych kobiet ciężarnych występują takie problemy jak stan przedrzucawkowy, poronienie czy nawet udar mózgu.

Stan przedrzucawkowy

Kobiety cierpiące na migrenę są bardziej narażone na rozwój stanu przedrzucawkowego (fachowa nazwa to preeklampsja). Cechą charakterystyczną tego groźnego powikłania jest wysokie ciśnienie krwi i obecność białka w moczu.

Stan przedrzucawkowy może prowadzić do poważnych komplikacji, np. uszkodzenia nerek, wątroby i układu nerwowego. Dlatego pamiętaj, by w czasie ciąży regularnie kontrolować swoje ciśnienie tętnicze krwi.

Poronienie, odklejenie łożyska i przedwczesny poród

Migrena może zwiększać ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu. Poród przed terminem wiąże się zaś z wyższym ryzykiem występowania problemów zdrowotnych u noworodka, takich jak niska masa urodzeniowa czy trudności w karmieniu.

Kolejne ryzyko to odklejenie łożyska od ściany macicy.  W przypadku migreny taki scenariusz jest bardziej prawdopodobny, dlatego zaleca się ścisłe monitorowanie ciąży pod tym kątem w ostatnim trymestrze.

Udar mózgu

Migrena może wiązać się z nawet 15 razy (!) większym ryzykiem wystąpienia udaru mózgu podczas ciąży. Również z tego powodu tak ważna jest ścisła opieka lekarska w całym okresie oczekiwania na dziecko.

Leczenie migreny w ciąży

Częste napady migreny w czasie ciąży mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia przyszłej mamy. Mogą prowadzić do:

• nieprawidłowego odżywienia i nawodnienia z powodu nudności i wymiotów,
• zaburzeń snu spowodowanych bólem,
• zwiększonego stresu i ryzyka wystąpienia depresji.

Leczenie migreny w ciąży jest trudne, ponieważ wiele leków przeciwbólowych nie jest zalecanych w tym okresie ze względu na potencjalnie negatywny wpływ na płód. Dobra wiadomość jest taka, że istnieją jednak różne metody, które mogą pomóc złagodzić objawy migreny u ciężarnych pacjentek.

Prowadź uregulowany i higieniczny tryb życia

Niezwykle ważne dla kobiet z migreną – zwłaszcza w okresie ciąży – jest utrzymywanie zdrowego stylu życia. Chodzi o to, by zminimalizować ryzyko wyzwolenia napadów migreny. Pomóc może w tym przestrzeganie kilku zasad.

• Unikaj czynników wyzwalających migrenę, takich jak jasne światło, silne zapachy, hałas czy upał.
• Zachowuj odpowiednią dietę. Regularnie spożywaj małe posiłki oraz dbaj o nawodnienie. Unikaj też przetworzonej żywności. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, przeczytaj artykuł „Dieta w migrenie”.
• Dbaj o codzienną, umiarkowaną aktywność fizyczną. Stosuj też techniki relaksacyjne – pomocna może być joga dla kobiet w ciąży lub pływanie.
• Wysypiaj się! Ważny jest zwłaszcza regularny sen. Więcej na ten temat znajdziesz w artykule „Jak zadbać o zdrowy sen?”

Niefarmakologiczne metody leczenia migreny

Jeśli sama zmiana stylu życia nie przynosi wystarczającej poprawy, kolejnym krokiem mogą być niefarmakologiczne metody leczenia migreny.

• Stymulacja nerwu trójdzielnego, który odpowiada za czucie bólu w okolicy głowy i twarzy.  Służy do tego specjalne, przenośne urządzenie. Przykleja się je do czoła w miejscu, gdzie znajdują się zakończenia nerwu trójdzielnego. Urządzenie Cefaly można stosować do leczenia napadów migreny i profilaktycznie (codzienna stymulacja przez 20 minut). Niestety, urządzenie nie jest aktualnie dostępne w Polsce.
• Suplementacja magnezu, wdrożona po wcześniejszej konsultacji z ginekologiem, może wspomóc leczenie migreny. W tym celu koniecznie wybierz jednak lek, a nie suplement.
• Blokady nerwu potylicznego wielkiego również mogą przynieść ulgę migreniczkom. Tę metodę można stosować u kobiet w ciąży, ale zabieg trzeba dość często powtarzać i może powodować przejściowe zawroty głowy.

Przerywanie napadów migreny

Są sytuacje, kiedy konieczne może okazać się zastosowanie leków przerywających napady migreny.

Bardzo ważne jest, abyś wszystkie leki w czasie ciąży przyjmowała po konsultacji z lekarzem.

Paracetamol w ciąży

• Paracetamol jest uważany za bezpieczny lek przeciwbólowy. Można go przyjmować w ciąży przy napadach migreny. Unikaj jednak stosowania go w dużych dawkach przez dłuższy czas.
• Paracetamol może nie być wystarczająco skuteczny w razie bardzo silnego bólu oraz w przypadku występowania wymiotów związanych z migreną lub samą ciążą. W takim przypadku można zastosować go wraz z lekiem przeciwwymiotnym, takim jak na przykład metoklopramid lub ondansetron.

Tryptany w ciąży

• W ciąży tryptany można stosować tylko wtedy, gdy lekarz uzna, że mogą one przynieść więcej pożytku niż szkody, na przykład pomóc w silnych napadach migreny, gdy inne metody nie działają.
• Teoretycznie, tryptany mogą kurczyć naczynia krwionośne – również te, które doprowadzają krew pępowinową z łożyska oraz naczynia mózgowe płodu.
• A jak to wygląda w praktyce? Badacze przeanalizowali rejestry ciążowe, czyli dane, które uzupełnia lekarz prowadzący ciążę. Porównali dwie grupy kobiet, które w ciąży chorowały na migrenę. Pacjentki w pierwszej grupie przyjmowały tryptany w czasie ciąży, a w grupie drugiej tych leków nie stosowały. Wyniki badań nie wykazały, by zażywanie tryptanów zwiększało ryzyko powikłań ciążowych.
• Najwięcej danych na ten temat zgromadzono w przypadku leczenia sumatryptanem i to właśnie on jest lekiem zalecanym w sporadycznym przerywaniu napadów migreny w czasie ciąży. Ważne, by przyjmować go w najniższej skutecznej dawce i tylko w razie nieskuteczności paracetamolu.

Kodeina w ciąży

• Leki zawierające kodeinę są w ciąży dopuszczalne, jeśli stosowane są sporadycznie.
• Kodeina nie jest jednak substancją przeciwbólową korzystną w leczeniu migreny, z uwagi na możliwość wywoływania uzależnienia.
• Kodeina może też powodować silne zaparcia, co u kobiet ciężarnych będzie stwarzało kolejne problemy.

Mimo, że niektóre tryptany i leki zawierające kodeinę są sprzedawane bez recepty, to ich stosowanie powinno być zawsze skonsultowane z lekarzem.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne i metamizol w ciąży

• Do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) należą między innymi: ibuprofen, ketoprofen, naproksen, diklofenak, kwas tolfenamowy, aspiryna i nimesulid.
•  NLPZ i metamizol są przeciwwskazane w czasie ciąży z uwagi na to, że zwiększają ryzyko poronienia oraz chorób układu krążenia płodu.

Gepanty w ciąży

• Jak dotąd nie wiadomo, w jaki sposób na ciążę może wpływać nowa grupa leków przeciwmigrenowych – gepantów – dlatego ich stosowanie w czasie ciąży jest przeciwwskazane.

Profilaktyczne leczenie migreny w czasie ciąży

W niektórych przypadkach w czasie ciąży lekarz może zalecić przyjmowanie leków profilaktycznych, czyli zapobiegających migrenie. Dzieje się tak zwykle, jeśli napady migreny są długie i ciężkie, trudne do przerwania albo występują często.

Lekami najczęściej stosowanymi w takiej sytuacji są:

• leki z grupy beta-blokerów (np. metoprolol, propranolol)
• amitryptylina, która jest lekiem przeciwdepresyjnym.

Ważne jest, aby dokładnie omówić z lekarzem ewentualne ryzyko i przewidywane korzyści związane z ich przyjmowaniem.

Podsumowanie

Migrena w ciąży może być trudnym doświadczeniem, ale istnieją różne metody, które mogą pomóc w złagodzeniu jej objawów i zminimalizowaniu ryzyka powikłań.

Ważne jest, aby przyszłe mamy współpracowały ze swoimi lekarzami, aby znaleźć najlepsze rozwiązania zarówno dla swojego zdrowia i komfortu, jak i dobrostanu dziecka.

Regularne monitorowanie stanu zdrowia i ciśnienia tętniczego, odpowiednia dieta, regularny sen, wysiłek fizyczny i techniki relaksacyjne oraz – w razie potrzeby – bezpieczne leki mogą znacząco poprawić jakość życia kobiet, które w ciąży cierpią na migrenę.

Źródła naukowe [1–11]

[1]          Amundsen S, Nordeng H, Nezvalová-Henriksen K, Stovner LJ, Spigset O. Pharmacological treatment of migraine during pregnancy and breastfeeding. Nat Rev Neurol 2015;11:209–19. https://doi.org/10.1038/nrneurol.2015.29.
[2]          Amundsen S, Øvrebø TG, Amble NMS, Poole AC, Nordeng H. Risk perception, beliefs about medicines and medical adherence among pregnant and breastfeeding women with migraine: findings from a cross-sectional study in Norway. BMJ Open 2019;9:e026690. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2018-026690.
[3]          Turankar T, Sorte A, Wanjari MB, Chakole S, Sawale S. Relation and Treatment Approach of Migraine in Pregnancy and Breastfeeding. Cureus 2023;15:e36828. https://doi.org/10.7759/cureus.36828.
[4]          Phillips K, Koonalintip P, Wakerley BR. Migraine and Pregnancy. Life (Basel) 2024;14:1224. https://doi.org/10.3390/life14101224.
[5]          Phillips K, Clerkin-Oliver C, Nirantharakumar K, Crowe FL, Wakerley BR. How migraine and its associated treatment impact on pregnancy outcomes: Umbrella review with updated systematic review and meta-analysis. Cephalalgia 2024;44:3331024241229410. https://doi.org/10.1177/03331024241229410.
[6]          Aukes AM, Yurtsever FN, Boutin A, Visser MC, de Groot CJM. Associations Between Migraine and Adverse Pregnancy Outcomes: Systematic Review and Meta-analysis. Obstet Gynecol Surv 2019;74:738–48. https://doi.org/10.1097/OGX.0000000000000738.
[7]          Skajaa N, Szépligeti SK, Xue F, Sørensen HT, Ehrenstein V, Eisele O, et al. Pregnancy, Birth, Neonatal, and Postnatal Neurological Outcomes After Pregnancy With Migraine. Headache 2019;59:869–79. https://doi.org/10.1111/head.13536.
[8]          MacGregor EA. Migraine in pregnancy and lactation: a clinical review. J Fam Plann Reprod Health Care 2007;33:83–93. https://doi.org/10.1783/147118907780254312.
[9]          Jarvis S, Dassan P, Piercy CN. Managing migraine in pregnancy. BMJ 2018;360:k80. https://doi.org/10.1136/bmj.k80.
[10]       Dudman DC, Tauqeer F, Kaur M, Ritchey ME, Li H, Lopez-Leon S. A systematic review and meta-analyses on the prevalence of pregnancy outcomes in migraine treated patients: a contribution from the IMI2 ConcePTION project. J Neurol 2022;269:742–9. https://doi.org/10.1007/s00415-021-10534-5.
[11]       Nezvalová-Henriksen K, Spigset O, Nordeng H. Triptan exposure during pregnancy and the risk of major congenital malformations and adverse pregnancy outcomes: results from the Norwegian Mother and Child Cohort Study. Headache 2010;50:563–75. https://doi.org/10.1111/j.1526-4610.2010.01619.x.