Czy dieta ma wpływ na przebieg migreny?
Na temat odpowiedniej diety w migrenie jest tyleż zaleceń, co zabobonów. Czerpiąc informacje z Internetu, migrenowcy rezygnują ze spożywania niemal WSZYSTKIEGO, żeby choć trochę zmniejszyć ryzyko kolejnych napadów migreny. Ale czy słusznie? Czy dieta ma wpływ na przebieg migreny? A jeśli tak, to jaka dieta będzie optymalna dla osoby chorującej na tę chorobę?
Jeśli wpiszę „dieta” i „migrena” jako kluczowe słowa w internetowej wyszukiwarce, pojawiają się ponad 3 miliony wyników w języku polskim! Jednak większość artykułów na ten temat publikują serwisy dotyczące mody i stylu życia. Często podają sprzeczne informacje i bazują na mitach, jakimi obrósł temat diety w migrenie.
O pogarszanie przebiegu migreny obwiniane są nie tylko pewne specyficzne pokarmy, ale też substancje obecne niemal we wszystkim, jak laktoza i gluten, a czasami także mięso i nabiał. Jak się w tym wszystkim odnaleźć? Co jeść będąc chorym na migrenę, a czego unikać?
Wpływ otyłości na migrenę
Zacznijmy jednak od… wagi. Według aktualnej wiedzy medycznej prawidłowa masa ciała jest czynnikiem, który wpływa na przebieg migreny. Wyniki badań wskazują, że osoby otyłe cierpią na częstsze i bardziej dotkliwe napady migreny.
Udowodniono też, że wysoki wskaźnik masy ciała (Body Mass Index – BMI>30) związany z otyłością przyczynia się do przekształcenia migreny epizodycznej – a więc takiej, w której napady występują sporadycznie – w migrenę przewlekłą, kiedy ból głowy towarzyszy choremu przez większość dni w miesiącu.
Otyłe osoby cierpiące na migrenę są więc obarczone aż od 3 do 5 razy wyższym ryzykiem chronifikacji, czyli uczęstotliwienia swojej migreny. Ryzyko to wzrasta wraz z ilością nadmiarowych kilogramów. Dzieje się tak na skutek kilku możliwych mechanizmów:
- Otyłość powoduje podniesienie poziomu czynników zapalnych we krwi, w tym białka stanu zapalnego CGRP, którego znaczenie udowodniono w powstawaniu migreny.
- Nadmiar tkanki tłuszczowej przyczynia się do wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej, kanale kręgowym i przestrzeniach płynowych mózgu. Prowadzi to do rozwoju nadciśnienia śródczaszkowego, które również negatywnie wpływa na bóle głowy.
Co gorsza, wydaje się, że otyłość i migrena są chorobami, które często idą w parze. Powodem ich współwystępowania może być fakt, że u osób cierpiących na migrenę dochodzi do okresowego rozregulowania funkcji podwzgórza. To właśnie ta część mózgu odpowiada za apetyt. Co więcej, wpływają na nią hormony, takie jak serotonina czy oreksyna, które są wydzielane w trakcie napadu migreny.
Jak można się więc domyślić, im więcej napadów migreny, tym bardziej rozregulowana będzie praca podwzgórza, co może prowadzić do wzrostu masy ciała. Z kolei otyłości towarzyszyć mogą również takie schorzenia jak:
- nadciśnienie tętnicze,
- hipercholesterolemia,
- insulinooporność, która jest czynnikiem ryzyka cukrzycy.
Dlatego jedną z najważniejszych strategii leczenia pacjenta, u którego ból głowy staje się coraz częstszy i bardziej uciążliwy, jest zachęcenie go do utrzymania prawidłowego indeksu masy ciała (BMI).
Optymalna dieta przy migrenie
Najlepszym rodzajem diety u osoby z migreną jest dieta:
- niskokaloryczna,
- uboga w cukry proste,
- bogata w kwasy omega-3.
Ograniczenie spożycia cukrów prostych i wysoka zawartość kwasów omega-3 w diecie powodują normalizację poziomu czynników zapalnych we krwi. A to sprzyja zmniejszeniu ilości i intensywności bólów głowy.
Posiłki powinny być małe i częste, ponieważ spadek glukozy we krwi i związane z nim uczucie głodu sprzyja wyzwoleniu napadów migreny.
Diety specjalistyczne w migrenie – u kogo mogą być pomocne?
Dieta ketogenna w migrenie
Bogatotłuszczowa i niskowęglowodanowa dieta ketogenna, która ma korzystne działanie w przypadku padaczki, nie jest jeszcze wystarczająco dobrze poznana w leczeniu migreny, by można było ją rekomendować.
Badania w niewielkich grupach pacjentów wskazują jednak, że może ona przynieść korzyść w przebiegu migreny. Dzieje się tak prawdopodobnie poprzez jej wpływ na zmniejszenie poziomu czynników zapalnych, poprawę metabolizmu i ochrony komórek mózgu, a także normalizację poziomów serotoniny.
Dieta przeciwhistaminowa w migrenie
Dieta przeciwhistaminowa polegająca na ograniczeniu spożycia produktów zawierających histaminę – aminę biogenną odpowiedzialną za reakcje alergiczne – to „hit” forów internetowych dla migrenowców. Jednak badania wskazują, że jej stosowanie może mieć sens jedynie u osób ze współistniejącymi alergiami i nadwrażliwością na histaminę.
Alergia jest chorobą, która często współwystępuje z migreną. U osób, które cierpią na obie choroby, prawdopodobnie histamina może odgrywać rolę zarówno w prowokowaniu alergii, jak i migreny.
Dieta eliminacyjna w migrenie
Test na przeciwciała IgG, który pomaga stwierdzić nadwrażliwość lub nietotelancję pokarową, może się wydawać obiektywnym narzędziem służacym do wprowadzenia diety eliminacyjnej.
Jednak tego typu dieta wykazała skuteczność jedynie u osób, które poza migreną cierpią też na zespół jelita drażliwego (Irritable Bowel Syndrome – IBS). W takiej sytuacji nietolerowane przez układ pokarmowy czynniki mogą również przyczyniać się do wyzwolenia napadów migreny. Dlatego u tych osób może być więc korzystne wykonanie tego typu badań lub też oparte na własnym doświadczeniu pacjenta wyeliminowanie pokarmów, które powodują problemy trawienne.
Migrena a dieta bez laktozy i bezglutenowa
Nie dysponujemy wiarygodnymi badaniami dotyczącymi związku nietolerancji laktozy czy glutenu z migreną. Stosowanie diety bezglutenowej czy bezlaktozowej należy ograniczyć wyłącznie do przypadków potwierdzonej badaniami nadwrażliwości na wyżej wymienione czynniki pokarmowe, czyli do zdiagnozowanej celiakii i nietolerancji laktozy. Tylko w tych przypadkach nietolerowane pokarmy mogą mieć wpływ na przebieg migreny.
Dieta w migrenie – podsumowanie
Kontroluj swój wskaźnik masy ciała (BMI) i staraj się, by pozostał on w granicach normy.
Ogranicz spożycie cukrów prostych i zadbaj o to, by Twoja dieta była bogata w kwasy omega-3.
Dbaj o odpowiednie nawodnienie w ciągu dnia, regularne posiłki i umiarkowane spożycie alkoholu i kofeiny – więcej na temat przeczytasz w artykule „Czynniki pokarmowe prowokujące migrenę”.
Duże znaczenie w utrzymaniu prawidłowej wagi oraz bezpośredni wpływ na przebieg migreny mają również:
- odpowiednia ilość snu i czasu na regenerację,
- umiarkowana ilość stresu,
- regularny wysiłek fizyczny (więcej o wpływie uprawiania sportu na migrenę możesz przeczytać w artykule „Migrena i wysiłek fizyczny”).
Specjalistyczna dieta w migrenie może być skuteczna tylko u osób chorych również na alergie, zespół jelita drażliwego, nietolerancję laktozy czy celiakię, ponieważ choroby współistniejące z migreną wpływają także na jej przebieg.
Niektóre leki profilaktyczne stosowane w leczeniu migreny mogą również pomóc w walce z otyłością. Kontrola częstości napadów migreny, osiągnięta z pomocą leków przeciwmigrenowych, przyczynia się do normalizacji pracy podwzgórza i związanego z nią apetytu.
Migrena jest chorobą o podłożu genetycznym, której przebieg zależy od wielu czynników. Prawidłowa dieta należy do tych spośród nich, na które masz wpływ. Jeśli jednak modyfikacja stylu życia nie przynosi efektów w radzeniu sobie z migreną, a ból głowy uniemożliwia Ci normalne funkcjonowanie, wtedy skonsultuj się z lekarzem. Niezbędne może być zastosowanie specjalistycznego leczenia migreny, dostosowanego do Twoich potrzeb.
Dr n. med. Ewa Czapińska-Ciepiela
Źródła naukowe
[1] Beuthin J., Veronesi M., Grosberg B., Evans R.W.: Gluten-Free Diet and Migraine. Headache, 2020; 60: 2526–2529;
[2] Bonavita V., De Simone R.: The lesson of chronic migraine. Neurol Sci, 2015; 36 Suppl 1: 101–107;
[3] Razeghi Jahromi S., Ghorbani Z., Martelletti P., Lampl C., Togha M., School of Advanced Studies of the European Headache Federation (EHF-SAS): Association of diet and headache. J Headache Pain, 2019; 20: 106;
[4] Rockett F.C., de Oliveira V.R., Castro K., Chaves M.L.F., Perla A. da S., Perry I.D.S.: Dietary aspects of migraine trigger factors. Nutr Rev, 2012; 70: 337–356;
